Abstrakt
The aim of this article is to present cancer as a serious, life-threatening chronic disease that strongly impacts all aspects of a patient’s quality of life, including the physical, psychological, social, and spiritual ones. This theoretical article describes selected variables related to the quality of life of a cancer victim during the processes of diagnosis and treatment. These variables include stress and coping with the specific stress of having cancer, appraisal of the disease, acceptance of illness, and social support. Also discussed is the role of the variables listed above in quality of life in cancer and current research on these connections. Implications of the presented theory and research indicate that cancer affects quality of life in all areas and that the process of adaptation to the disease is facilitated by adopting adaptive coping strategies, appraising the disease as a challenge rather than as a threat or loss, accepting the inevitable limitations to everyday life, and seeking and using various sources of social support.
Bibliografia
Bąk-Sosnowska, M., Oleszko, K., Skrzypulec-Plinta, V. (2013). Adaptacja psychologiczna dojrzałych kobiet w pierwszych dobach po zabiegu mastektomii. “Przegląd Menopauzalny”, 12(2).
Basińska, M. A., Kasprzak, A. (2012). Związek między strategiami radzenia sobie ze stresem a akceptacją choroby w grupie osób chorych na łuszczycę. „Przegląd Dermatologiczny”, 99(6).
Carver, C. S., Pozo, C., Harris, S. D., Noriega, V., Scheier, M. F., Robinson, D. S., Ketcham, A. S., Mofflat, F. L., Clark, K. C. (1993). How coping mediates the effect of optimism on distress: a study of women with early stage breast cancer. “Journal of Personality and Social Psychology”, 65.
Carver, C. S., Scheier, M. F., Weintraub, J. K. (1989). “Assessing coping strategies: a theoretically based approach. Journal of Personality And Social Psychology”, 56(2).
Chojnacka-Szawłowska, G. (2012). Psychologiczne aspekty przewlekłych chorób somatycznych. Warszawa: Vizja Press&It.
De Walden-Gałuszko, K. (2011). Psychoonkologia w praktyce klinicznej. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
Endler, N. S., Parker, J. D. (1990). Multidimensional assessment of coping: a critical evaluation. “Journal of Personality and Social Psychology”, 58(5).
Folkman, S. (1997). Positive psychological states and coping with severe stress. “Social Science and Medicine”, 45(8).
Franks, H. M., Roesch, S. C. (2006). Appraisals and coping in people living with cancer: a meta-analysis. “Psycho-Oncology”, 15(12).
Ganster, D. C., Victor, B. (1988). The impact of social support on mental and physical health. “British Journal of Medical Psychology”, 61(1).
Heszen-Niejodek, I. (2000). Radzenie sobie z chorobą – przegląd zagadnień [w:] Heszen-Niejodek, I., red., Jak żyć z chorobą, jak ją pokonać. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Heszen-Niejodek, I. (1991). Radzenie sobie z konfrontacją stresową. „Nowiny Psychologiczne”, 1-2.
Hobfoll, E. S. (2006). Stres, kultura i społeczność. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Holland, J. C., (1998). Social Views of Cancer and the Emergence of Psychooncology [w:]
Holland J. C., red., Psycho-oncology. New York: Oxford: Oxford University Press.
Janowski, K., Kurpas, D., Kusz, J., Mroczek, B., Jedynak, T. (2013). Health-Related Behavior, Profile of Health Locus of Control and Acceptance of Illness in Patients Suffering from Chronic Somatic Diseases. PLoS ONE 8(5): e63920. DOI:10.1371/journal.pone.0063920.
Janowski, K., Steuden, S., Kuryłowicz, J., Nieśpiałowska-Steuden, M. (2009). The DiseaseRelated Appraisals Scale. A tool to measure subjective perception of the disease situation [w:] K. Janowski, K., Steuden, S., red., Biopsychosocial aspects of health and disease. T. 1. Lublin: Centrum Psychoedukacji i Pomocy Psychologicznej.
Juczyński Z., Ogińska- Bulik, N. (2009). Narzędzia Pomiaru Stresu i Radzenia Sobie ze Stresem. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych.
Juczyński, Z., (2000). Radzenie sobie ze stresem spowodowanym chorobą nowotworową [w:] De Walden-Gałuszko K., red., Psychoonkologia. Kraków: Biblioteka Psychiatrii Polskiej.
Juczyński, Z., (2009). Narzędzia Pomiaru w Promocji i Psychologii Zdrowia. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych.
Juczyński, Z., (2014). Pomiar wsparcia społecznego – polska adaptacja Skali Znaczenia Innych [w:] Zasępa, E., Gałkowski, T., red., Oblicza psychologii klinicznej. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Juczyński, Z., Chrestowska-Jabłońska, B. (1999). Strategie radzenia sobie z chorobą nowotworową: „Psychoonkologia”, 5.
Juczyński, Z., Szamburska, J., Czechowicz, E. (1997). Informowanie pacjenta o chorobie nowotworowej w opinii i praktyce lekarskiej. „Nowotwory”, 47.
Kamińska, M., Ciszewski, T., Bronikowska, A., Ferańska, M., Pawlak-Warszawska, A., Paśnik, E. (2014). Acceptance of the illness and the quality of life of patients with breast cancer. “Polish Journal of Public Health”, 124(1).
Kershaw, T., Northouse, L., Kritpracha, C., Schafenacker, A., Mood, D. (2004). Coping strategies and quality of life in women with advanced breast cancer and their family caregivers. “Psychology and Health”, 19(2).
Knoll, N., Schwarzer, R. (2011). Prawdziwych przyjaciół…Wsparcie społeczne, stres, choroba i śmierć [w:] Sęk, H., Cieślak, R., red., Wsparcie społeczne, stres a zdrowie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kozaka, J. (2010). Radzenie sobie ze stresem choroby – współczesne koncepcje teoretyczne. „Psychoonkologia”, 2.
Kübler-Ross, E. (1979). Rozmowy o śmierci i umieraniu. Poznań: Media Rodzina.
Kulczycki, M. (1971). Psychologiczne problemy człowieka chorego. Z zagadnień pracownika służby zdrowia z pacjentem. Wrocław: Ossolineum.
Lazarus, R. S. (2000). Evolution of a model of stress, coping, and discrete emotions [w:] Rice, V. H., red., Handbook of Stress, Coping, and Health. Sage, Thousand Oaks, CA.
Lazarus, R. S., Folkman, S. (1984). Stress, Appraisal and Coping. New York: Springer.
Leventhal, H., Meyer, D., Nerenz, D. (1980). The common sense representation of illness danger [w:] Rachman, S., red., Contributions to medical psychology. New York: Pergamon.
McConnell, K. M., Pargament, K., Ellison, C. G., Flannelly, K. (2006). Examining the links between spiritual struggles and symptoms of psychopathology in a national sample. “Journal of Clinical Psychology”, 62(12).
McCrae, R. R. (1984). Situational determinants of coping responses: Loss, threat, and challenge. “Journal of Personality and Social Psychology”, 46(4).
Pargament, K. I. (1997). The psychology of religion and coping. Theory, research, practice. New York–London: The Guilford Press.
Pargament, K. I., Koenig, H. G., Perez, L. M. (2000). The many methods of religious coping: Development and initial validation of the RCOPE. “Journal of Clinical Psychology”, 56(4).
Pearman, T. (2003). Quality of life and psychosocial adjustment in gynecologic cancer survivors. “Health Quality Life Outcomes”, 20.
Pettingale, K. W. (1984). Coping and cancer prognosis. “Journal of Psychosomatic Research”, 28(5).
Pinquart, M., Fröhlich, C. (2009). Psychosocial resources and subjective well-being of cancer patients. “Psychology and Health” 24(4).
Schwarzer, R. (2001). Stress, resources, and proactive coping. “Applied Psychology: An International Review”, 50.
Sęk, H., Cieślak, R. (2011). Wsparcie społeczne – sposoby definiowania, rodzaje i źródła wsparcia, wybrane koncepcje teoretyczne [w:] Sęk, H., Cieślak, R., red., Wsparcie społeczne, stres i zdrowie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Stanton, A. L., Danoff-Burg, S., Huggins, M. E. (2002). The first year after breast cancer diagnosis: hope and coping strategies as predictors of adjustment. “Psycho-Oncology”, 11(2).
Watson, M., Greer, S., Young, J., Inayat, Q., Burgess, C., Robertson, B. (1988). Development of a questionnaire measure of adjustment to cancer: the MAC scale. “Psychological Medicine”, 18.
Yoshimoto, S. M., Ghorbani, S., Baer, J. M. (2006). Religious coping and problem-solving by couples faced with prostate cancer. “European Journal of Cancer Care”, 15(5).